Sztuka współczesna wiele zawdzięcza konceptualizmowi. Dzięki nowym tendencjom były możliwe zmiany wyrażania się artystycznego, niepodlegającego cenzurze i normom. Wyjaśniamy, czym charakteryzuje się sztuka konceptualna.
Sztuka konceptualna jest na tyle niejednorodnym zjawiskiem, że bezpieczniej jest mówić o wspólnych polemikach artystów aniżeli o nurcie, a tym bardziej o stylu artystycznym.
Pojęcie konceptualizmu zaczęło nabierać na sile w Ameryce, a później w Europie. Artyści, którzy tworzyli tego rodzaju sztukę, zajmowali się już nie tylko malarstwem, ale też performancem, filmem i fotografią. Odejście od tradycyjnego malarstwa pozwoliło na rozwój innych środków wyrazu, co miało znaczenia także dla innych kierunków w sztuce.
Konceptualizm sprowadził sztukę do samej genezy, czyli do idei. Odrzucił tym samym rolę przedmiotu, czy też przedstawienie konkretnej formy. Tego rodzaju dematerializacja spowodowała, że dzieło sztuki straciło swoje znaczenie na rzecz samego procesu twórczego.
Geneza sztuki konceptualnej
Początki konceptualizmu powinniśmy upatrywać w latach 60. ubiegłego wieku w Nowym Yorku. Terminu sztuka konceptualna używano jednak już wcześniej, mówiąc o kubizmie. Guillaume Apollinaire wyrażał się w ten sposób, podkreślając intelektualizm nowego kierunku. Współczesna definicja powstała jednak za sprawą R. Atkinsa, który odrzucił rzemiosło artystyczne.
Konceptualizm wywodzi się głównie z estetyki minimalizmu, pop-artu, a przede wszystkim z dadaizmem. Związany z tym kierunkiem Marcel Duchamp, jako pierwszy zaczął wykorzystywać gotowe przedmioty (ready mades), jako idee.
Do najbardziej znanych światowych artystów konceptualizmu należy przede wszystkim Joseph Beuysa, Roberth Smithson, czy Carl Andre.
Konceptualizm w Polsce
Sztuka konceptualna w Polsce ma związek przede wszystkim z manifestem Władysława Borowskiego, który poruszał kwestię iluzji malarstwa. Koncepcję tę interpretował inaczej Krzysztof Wodiczko. Dla niego iluzja jest strukturyzującym elementem świata.
Artysta ten przedstawił ten problem w swoim analitycznej pracy „Rysunek Taboretu” z 1975 roku. Nie jest to próba odzwierciedlenia rzeczywistości, ale jest iluzją samą sobie („iluzja rysunku”). Żeby zrozumieć ten pogląd, warto cofnąć się do Teorii Widzenia Władysława Strzemińskiego i możliwości postrzegania. Wodiczko pokazuje rysunek taboretu w odpowiedniej perspektywie. Jest on skonfrontowany z obiektywem aparatu, który pozwala uzyskać pożądany efekt.
Powstaje zatem pytanie, które niejednokrotnie zadaje nam zarówno konceptualizm, jak i cała sztuka współczesna: czy istnieje tylko jeden sposób patrzenia na przedmiot?
W polskie tendencje konceptualne będą wpisywać się także tacy artyści jak: Tadeusz Kantor, Andrzej Lachowicz, Jerzy Rosołowicz, Andrzej Szewczyk, czy Jerzy Treliński.
Sztuka konceptualna, która wyrosła z twórczości takich artystów jak Marcel Duchamp, zmieniła praktyki oraz tendencje w malarstwie. Dematerializacja była także sposobem na krytykę wobec wszelkich instytucji artystycznym, akademiom, a także postępujących konformizacji życia. Warto doświadczyć jej współczesnych dzieł, aby poszerzyć swój pogląd na temat sztuki współczesnej, której prace można oglądać we wrocławskiej galerii Krupa Gallery.
